Ταξίδι γεύσης στην ιστορία του μπακλαβά
Ο μπακλαβάς είναι ένα διάσημο σιροπιαστό γλυκό που συναντάται σε κουζίνες της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων. Επίσης σε όλες τις χώρες της βορείου Αφρικής παρασκεύαζαν μπακλαβά φτιαγμένο από τριμμένους ξηρούς καρπούς, τυλιγμένο σε γλυκό φύλλο.
Η επικρατέστερη θεωρία είναι πως το σιροπιαστό γλυκό αυτό δημιουργήθηκε από Τουρκικά φύλα της Κεντρικής Ασίας, ενώ τελειοποιήθηκε στις κουζίνες των ανακτόρων του σουλτάνου, στο παλάτι Τοπκαπί.
Πολλές χώρες διεκδικούν τη δημιουργία του… Ας κάνουμε λοιπόν μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία του λαχταριστού αυτού σιροπιαστού γλυκού, για να δούμε μαζί από πού προήλθε τελικά:
Πιστεύεται πως οι Ασσύριοι τον 8ο αιώνα π.Χ. ήταν οι πρώτοι άνθρωποι στην Ανατολική Μεσόγειο που κατασκεύασαν γλυκό από τριμμένο καρύδι και μέλι μέσα σε ζύμη φτιάχνοντας έναν πρώιμο μπακλαβά. Σύμφωνα με αυτή την θεωρία, Έλληνες ναυτικοί και έμποροι που ταξίδεψαν ανατολικά, σύντομα ανακάλυψαν το γλυκό και στην συνέχεια το έφτιαξαν στην Ελλάδα. Η μεγάλη συμβολή των Ελλήνων στην εξέλιξη του γλυκού ήταν η εφεύρεση μιας τεχνικής που έκανε την ζύμη να μπορεί να τυλίγεται σε ένα φύλλο και γι αυτό πλέον μπορούσε να κατασκευάζεται με πολλές στρώσεις τριμμένου καρυδιού. Κομμάτια μπακλαβά όπως τα γνωρίζουμε σήμερα κατασκευάζονταν σε κάθε κουζίνα πλούσιας οικογένειας στην ελληνική επικράτεια από τον 5ο αιώνα π.Χ..
O Σπύρος Βρυώνης (1971) υποστήριξε ότι το ελληνικό γλύκισμα “κοπτή” ή “κοφτό” ήταν η βυζαντινή έκδοση του σημερινού μπακλαβά.
Παρ’όλα αυτά ο Perry, Charles (1994) υποστήριξε ότι ενώ η κοπτή περιείχε ξηρούς καρπούς και μέλι, η συνταγή δεν περιλάμβανε ζύμη. Συγκεκριμένα, στην προετοιμασία του βράζανε σε λάδι, μέλι και νερό φρούτα, τα ανακατεύανε με ψιλοκομμένους ξηρούς καρπούς και το σερβίρανε.
Ο Perry υποστήριξε επίσης ότι πρώτοι οι Τούρκοι της Κεντρικής Ασίας ξεκίνησαν να φτιάχνουν ψωμί με πολλά επίπεδα ζύμης και έδειξε ότι ο χαμένος κρίκος ανάμεσα στον μπακλαβά των τούρκικων φυλών που κατοικούσαν στην Κεντρική Ασία και στον σημερινό μπακλαβά των Τούρκων της Τουρκίας, είναι το γλυκό “pakhlavası”, το οποίο δημιούργησαν οι κάτοικοι του Αζερμπαϊτζάν. Η μόνη διαφορά του με τον σημερινό μπακλαβά, είναι ότι η ζύμη, αν και είχε πολλά επίπεδα, δεν ήταν ζύμη φύλλου κρούστας, η οποία δημιουργήθηκε πρώτη φορά στις κουζίνες του ανακτόρου Τοπκαπί.
Κατά την διάρκεια του Βυζαντίου οι Αρμένιοι πρόσθεσαν για πρώτη φορά γαρίφαλο και κανέλα στο μπακλαβά. Αργότερα οι Άραβες εισήγαγαν την χρήση του ροδόνερου και του κάρδαμου. Η λέξη μπακλαβάς προέρχεται από τα αραβικά και την λέξη baqlawah που σημαίνει καρύδι. Πολλοί άλλοι πολιτισμοί έχουν προσθέσει υλικά φτιάχνοντας δικές τους εκδοχές.
Κατά την διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου, που ακολούθησε την πτώση του Βυζαντίου, ο μπακλαβάς έγινε τα αγαπημένο γλυκό των Οσμαλί Σουλτάνων. Εκείνη την εποχή μπορούσε να ακούσει κανείς την εξής φράση από μία μέση οικογένεια: «Δεν είμαι τόσο πλούσιος για να τρώω μπακλαβά και μπουρέκι κάθε μέρα».
Ο μπακλαβάς έγινε γνωστός στον Monsier Guillaume, (Γκιγιόμ) πρώην chef ζαχαροπλάστη της Μαρίας Αντουανέτας της Γαλλίας, όταν ήταν εξόριστος στο τούρκικο οθωμανικό παλάτι. Αν και δεν υπήρχε κάτι να προσθέσει στην εξαιρετική γεύση και υφή του, έκανε κάποιες διακοσμητικές τροποποιήσεις στην μορφή και την παρουσίαση του και τον ονόμασε «baklava francaise’.”
Στην σημερινή του μορφή έχει ξεκινήσει από την Δαμασκό της Συρίας και στην συνέχεια παρατηρούμε την αλληλεπίδραση της ελληνικής και της τούρκικης κουλτούρας στην ιστορία του.
Η παρασκευή του από τους τεχνίτες (ustas) αποτελεί αξέχαστη εμπειρία. Η εκπαίδευσή τους διαρκεί 8-10 χρόνια σε κάθε στάδιο παραγωγής του γλυκού μέχρι την τελειοποίηση τους. Στάδια που αποτελούνται από την προετοιμασία του ζυμαριού, την μετατροπή του σε λεπτά φύλλα, το δέσιμο του σιροπιού, το ψήσιμο στην κατάλληλη θερμοκρασία.
Ωστόσο, τουρκικός είναι ο μπακλαβάς που περιέχει φιστίκι και αυτός είναι που κατεχωρήθη ήδη από το 2008 μέσω του Τούρκικου γραφείου ευρεσιτεχνιών και περιελήφθη στον κατάλογο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τα προϊόντα προστατευόμενης προέλευσης (ΠΟΠ). Ο μπακλαβάς του Γκαζιαντέπ, όπως ονομάζεται, είναι μία από τις εκδοχές του γλυκού αυτού που ξεχωρίζει για τα φιστίκια και το ψήσιμό του σε φρέσκο βούτυρο.
[button link=”http://www.melitropon.gr/merides/” color=”green” newwindow=”yes”] Στο Μελίτροπον παρασκευάζουμε φρεσκότατο, παραδοσιακό μπακλαβά ταψιού ή μερίδα, καθώς και πεντανόστιμα κοφτά με αμύγδαλο, καρύδι, σοκολάτα ή τιραμισού, να γλείφετε τα δάχτυλά σας ![/button]